Barut Ağacı, Y.Akdiken, Faulbaum, Rhamnus frangula

[igokcek]

Y. AKDİKEN



Ağaç | 1-7m | 5-6 Aylar | Ça,Na | Kabukları

Y.Akdiken, Faulbaum, Rhamnus frangula
Barut ağacı Syn: Frangula alnus
Erkek akdiken Frangula vulgaris

Familyası: Akdikengillerden, Kreuzdorngewâchse, Rhamnaceae

Drugları: Yabani akdiken kabuğu; Frangulae cortex
Y.akdiken kabuğu bir yıl depolandıktan sonra çay, tentür ve natürel ilaç yapımında kullanılır.

Giriş: Akdikengillerin takriben 150 türü vardır ve bunlardan Y.Akdiken en çok bilinen ve kullanılandır. Akdikenin meyvesi yabani akdikenin ise kabukları tıbbi maksatla kullanılır. Bu nedenle akdikenleri iki ayrı grupta incelemek gerekir. Yabani akdiken kabuğu 13.yy.dan itibaren kabızlığa karşı kullanılmaya başlanmış ve zamanla yaygınlaşmıştır. Eski Keltcede ram dikenli çalı anlamına gelir. Türkçe Y.Akdiken diye anılması genellikle bazı yazarlar tarafından yanlış anlaşılarak almanca akdiken anlamına gelen Weiβdorn la karıştırılmaktadır. Weiβdorn’un Türkçede karşılığı alıç tır kelimeleri tercüme ederek bitkilere yanlış anlam vermemek gerekir. Türkçe akdiken deyince R.Cathaticus, almanca akdiken (Weiβdorn) deyin-ce alıç anlaşılır.

Botanik: Vatanı Avrupa ve Asya’nın ılıman bölgeleri olup, buradan kuzey Amerika’ya götürülüp orada kültür bitkisi olarak yetiştirilmiş ve yaygınlaştırılmıştır. Genellikle seyrek ormanlara, nemli topraklar, sulak yerler ve bataklıklarda yetişir. Yabani akdiken 1-4m boyunda, az çatallaşan, dikensizi, kabuklarının dışı kahverengi, içi sarı ve portakal sarısı renkte, üzerinde yer yer kovukçuklar bulunur. Yaprakları 4-6cm uzunluğunda, 3-5eninde oval veya yumurta şeklinde, kenarları bütün, üst yüzeyi koyu yeşil, parlak, derimsi, rotada ana bir damar ve ondan yanlara paralel olarak uzanan damarlara sahiptir. Çiçekleri oldukça küçük sarımsı yeşil renkli, taç yaprakları 5 dişli, 4-5mm, kupa yaprakları 2-4mm yeşil ve çan şeklinde olup yaprak diplerinde 2-8 çiçek bir arada bulunur. Meyveleri önce yeşil, sonra turunç ve nihayet morumsu siyah parlak, 6-8m çapında yani bezelye büyüklüğünde ve içinde 2-3 adet çekirdek bulunur.

Hasat zamanı: Nisan ortalarından hazirana kadar kesilen dallarının ka-bukları soyularak kurutulur. Kurutulan kabuklar bir yıl depolandıktan sonra 104-105C°’de 1 saat kavrulduktan sonra kullanılabilir. Y.Akdiken kabuğundaki antronlar 1 yıl depolandıktan sonra veya bir saat kav-rulduktan sonra antrokinonlara dönüşür ve kabuklar kullanılabilir hale gelir.

Birleşimi: Birleşimindeki maddeleri önemine göre şöyle sıralayabiliriz;
a) Antronoid türevleri %4-8 arasında olup en önemlileri; Glucofrangulin A, Frangulin A, Glucofrangulin B, frangulin B, Frangulaemodin, Phscion, Chrysophanol ve Aloeemodin içerir. antronların antrakinonlara dönüşmesi için 1 yıl depolanması veya kurutulduktan sonra kavrulması (104-105C°) gerekir.
b) Flavonitler; Kâmpferol, Quercetin, İzorhamnetin, Rhamnacin ve bunların glikozitlerini içerir.
c) Ayrıca tanin, şeker, saponin ve acı maddeler içerir.

Tesir şekli: Müshil yapıcı, safra artırıcı, kanı temizleyici ve solucanları öldürücüdür.

Kullanılması:
a) Komisyon E’nin yayınladığı monografi bildirisine göre başta kabızlığa karşı kullanılır.
b) Halk arasında Y.akdiken kabuğu başta kabızlık, sindirim bozukluğu, bağırsak tembelliği ve safra yetersizliğine karşı kullanılır.

Çayı: İçilecek her bardak için 1 kahve kaşığı Y.akdiken kabuğu demliğe konur ve üzerine 300-400ml soğuk su ilave edilerek 8-12 saat bekletildikten sonra kaynatılarak 5-10dk demlenmeye bırakılır ve süzülerek içilir.

Çay harmanları

Gökçek Metabolizma çayı (metabolizma, böbrekler ve sindirimi çalıştırıcı);
20g Hindiba otu ve kökü
20g Menekşe otu
20g Y.akdiken kabuğu
20g Rezene tohumu
20g Akhuş yaprağı

Gökçek jinekoloji çayı (kadın hastalıkları, adet sancısı ve kabızlıkta);
25g Y.akdiken kabuğu
25g Civanperçemi otu
25g Ayrık kökü
15g Sinameki yaprağı
10g Aslan pencesiotu

Gökçek Karaciğer ve safra çayı (safra artırıcı, ve müshil yapıcı);
20g Nane yaprağı
20g Pelin otu
20g Kimyon tohumu
20g Y.akdiken kabuğu
20g Sinameki yaprağı

Gökçek Metabolizma çayı
20g Sinameki yaprağı
20g Y.akdiken kabuğu
20g Hindiba otu ve kökü
20g Rezene tohumu
20g Nane yaprağı

Gökçek Müshil çayı;
30g Sinameki yaprağı
30g Y.akdiken kabuğu
20g Rezene tohumu
10g Oğulotu

Gökçek Müshil çayı;
20g Y.akdiken kabuğu
20g Sinameki yaprağı
20g Oğulotu
20g Kimyon
20g Rezene

Gökçek safra artırıcı çay;
30g Nane yaprağı
30g Zerdeçal kökü
20g Kırlangıç otu
10g Y.akdiken kabuğu
10g Şahtereotu

Gökçek müshil çayı;
30g Sinameki yaprağı
30g Y.akdiken kabuğu
20g Nane yaprağı
10g Rezene
10g Kimyon

Yan tesirleri: depolanmamış Akdiken kabuğunun çayı içildiğinde şiddetli ishal, kusma ve bulantı gibi yan tesirleri görülür. Y.akdiken kabuğu kurutulduktan sonra bir yıl depolanmaz ise birleşimindeki antrokinanlar dönüşmediğinden çok etkili olur ve bu da rahatsız edici etkilere sebep olur. Kurutulduktan sonra bir yıl depolanan Y.akdiken kabuklarının çayı 1 aydan fazla kullanıldığında kanda ve hücrelerde potasyum yetersizliğine neden olur.

[igokcek]

B) Amerika Akdikeni, Amerikanische Faulbaum, Rhamnu purshianus
Kaskara Frangula purshianus
Sayrada

Drugları: A.akdiken kabuğu; Rhamni pursianae cortex
A.akdiken kabuğu da kurutulduktan sonra bir yıl depolanır ve ancak bu şekilde çayı, tentürü ve natürel ilacı yapılır.

Botanik: Vatanı Kuzey Amerika olan A.akdikenin boyu 6-15m arasında olup Avrupa'da nadiren kültür bitkisi olarak yetiştirilir. Yaprakları 8-15cm uzunluğunda, 5-10cm eninde, ortada ana bir damar ve ondan sağlı sollu kılçık gibi dağılan yan damarlara sahiptir. Kenarları bütün, parlak yeşil renkli, ters yumurta şeklinde, ve kısa saplıdır. Çiçekleri 2-10çiçek topluca bir arada yaprak dibinden çıkan bir sap üzerinde bulunur ve oldukça küçüktür. Taç yaprakları sarımsı yeşil, 5 sivri uçlu ve bu taç yaprakları kavrayan bir kupa yaprağı vardır. Hasat ayı yabani akdikende olduğu gibidir.

Birleşimi: A.akdiken kabuğunun birleşiminde
a) %8-10 oranında antronoit türevleri içerir ve bununda 1) %60-70'ini Cascarositler (Kaskarozitler) oluşturur. Cascarosid A,B,C ve D 2) Glikozylantronlar %10-30 arasında en önemlileri Aloin A, B, (+)-Desoxyaloin ve (-)-Desoksialoin 3) Antronoitler kompleksi %10-30 olup en önemlileri Aloeemodin, emodin, frangulin, physcion, chrysophanol'dan oluşur.
b) Ayrıca tanin, acı madeeler, reçine, organik asitler içerir.

Tesir şekli: Müshil yapıcı, sindirimi kolaylaştırıcı ve safra artırıcıdır.

Kullanılması: Pekliğe karşı Amerika'da çok yaygın olarak kullanılan bir drogdur.

Yan tesirleri: Yan tesiri aynı Y.akdikende olduğu gibidir.

C) Türk Akdikeni, Türkische Faulbaum, Rhamnus alaternus

Drugları: Türk akdiken kabuğu; Rhamni alaterni cortex
Dallarının kabukları çay yapımında kullanılır. Türkiye'nin Karadeniz, Mar-mara, Ege ve Akdeniz bölgesinde yabani olarak yetişen bitki hakkında fazla bilgiye sahip değiliz.

[maturidi]

Cascara (kutsal kabuk) nedir? Hangi tıbbi durumlar için kullanılır, kanserde etkili mi?

Bilinen isimleri:

• Cascara sagrada,
• Kutsal kabuk,
• Akdiken kabuğu,
• Barut ağacı,
• Rhamnus purshiana (bilimsel ismi)

Şifalı doğal tedavilerden biri olduğu iddia edilen kaskara, cascara sagrada bitkisinin kabuğundan yapılır. Piyasada, özü, kapsülleri veya kurutulmuş hali bulunabilen bitkinin halk arasındaki isimlerinden bazıları; kutsal kabuk ya da kaskara kabuğudur.

Cascara güçlü bir müshildir. Kurutulmuş cascara kabuğu, yüzyıllar boyunca önce Pasifik Kuzeybatı'daki Yerli Amerikalılar tarafından ve daha sonra Avrupa ve yeni Amerikalılar tarafından bir müshil olarak kullanılmıştır. Laksatif etkisi için sorumlu olan kimyasallar hidroksiantraken glikozitler ve emodindir (bağırsak hareketliliğini, dışkının hacmini ve sıvı içeriğini artıran maddelere laksatif denir).

Cascara, kanseri tedavi etmek veya önlemek için kullanılmaz. Bu bitki ile ilgili daha fazla bilgi için yazımızın devamını inceleyebilirsiniz.Cascaranın laksatif etki ile kalın bağırsağı uyardığı bilinmektedir. Cascara ayrıca su ve elektrolitlerin (sodyum ve potasyum gibi) kalın bağırsağa geçişini tetikleyerek dışkı ile vücuttan atılmasına neden olur. Bu, bağırsak boşaltımını kolaylaştırabilir ama uzun süre kullanılırsa tehlikeli bir şekilde düşük potasyum (hipopotasemi) ve sodyum (hiponatremi) seviyelerine de yol açabilir.

Bilim insanlarının cascaradan ayrıştırdıkları aloe-emodin ve emodin adı verilen bir bileşiğin, laboratuvar ortamında anti-kanser özellik göstermesi, acaba kanser tedavisinde kullanılabilir mi sorusunu gündeme getirmiştir.

Buna karşın, cascaranın karsinojen olabileceğini düşündüren çalışmalar da vardır. Cascaranın tıbbi kullanım amaçları

Kabızlık tedavisinde

Bilimsel kanıtlar bu amaca yönelik kullanımı desteklemektedir. Ancak uzun süreli kullanımı kan elektrolit dengesizliklerine yol açarak tehlikeli olabilir. FDA, cascaranın müshil olarak kullanılmasının güvenli olmadığı konusunda uyarıda bulunmuştur. Kanser tedavisinde

Laboratuar çalışmalarında aloe-emodin adlı cascara bileşiğinin antikanser aktivitesi olduğu görülmüştür, ancak laboratuvar sonuçlarının çoğu insanlarda aynı etkiyi göstermez. Buna dair klinik çalışmalar henüz yapılmamıştır.

Hastalara Uyarılar

• Uzun süreli veya fazla doz kullanıldığında kandaki sodyum, klor ve potasyumun ciddi düşüşüne ve elektrolit dengesizliğine neden olabilir.
• Karaciğer rahatsızlığına neden olabilir.
• Cascara bir karsinojen (kanser yapıcı) olabilir.

Şu durumlarda kullanmayın

İlaçlarla etkileşebilen bir bitkidir. Permeabilite-glikoprotein (P-gp) sistemini etkileyen ilaçlar alıyorsanız, cascarada bulunan bir bileşik olan emodin, P-gp'nin çalışmasını baskılayarak bu ilaçların emilimini veya metabolize oluşunu etkileyebilir. Cascara yan etkileri

• Taze cascara kusma ve bağırsak krampları neden olabilen antronlar içerir.
• Toksisite: Aşırı kullanım ishal ve halsizliğe neden olabilir.
• Nadiren: Cascara kolestatik hepatit (karaciğer hastalığı) ile ilişkilendirilmiştir.
• Olgu raporu: Cascara kullanımı nedeniyle toksik hepatit (karaciğer iltihaplanması) bildirilmiştir.

Sonuç olarak, şifalı olduğu düşünülen bitkilerin fayda sağlayacağını umarken, zarar görmemek için doğru kaynaklardan araştırmalı ve mutlaka doktorunuza danışmalısınız.

İlgili Konu:

1. van Gorkom BA, de Vries EG, Karrenbeld A, Kleibeuker JH.
Review article: anthranoid laxatives and their potential carcinogenic effects.
Aliment Pharmacol Ther. 1999.

2. Food and Drug Administration, HHS. Status of certain additional over-the-counter drug category II and III active ingredients. Final rule. Fed Regist. 2002.

3. National Toxicology Program. NTP Toxicology and Carcinogenesis Studies of EMODIN (CAS NO. 518-82-1) Feed Studies in F344/N Rats and B6C3F1 Mice. Natl Toxicol Program Tech Rep Ser. 2001.

4. Sanders B, Ray AM, Goldberg S, et al.
Anti-cancer effects of aloe-emodin: A systematic review.
J Clin Transl Res. 2017.

5. Liu K, Park C, Li S, et al.
Aloe-emodin suppresses prostate cancer by targeting the mTOR complex 2.
Carcinogenesis. 2012.

6. Li X, Wang H, Wang J, et al.
Emodin enhances cisplatin-induced cytotoxicity in human bladder cancer cells through ROS elevation and MRP1 downregulation.
BMC Cancer. 2016.